De sociale rechtsbijstand staat zwaar onder druk. De Vereniging Sociale Advocatuur Nederland komt daarom met een noodplan voor gefinancierde rechtsbijstand. In het manifest “Red de rechtshulp” dat 15 mei 2018 aan de Tweede Kamer is aangeboden, worden drie aanbevelingen gedaan. Eén van de aanbevelingen die wordt gedaan is het introduceren van btw-vrijstelling voor rechtsbijstandverlening. Ook ik draag de sociale advocatuur een warm hart toe. Ik vind het dan ook jammer om te concluderen dat door de wetgever geen gehoor kan geven aan de wens om een btw-vrijstelling voor de rechtsbijstand te introduceren. Ik leg u uit waarom.

Grondslag heffing van btw in Nederland is gebaseerd op Europese richtlijn In Nederland wordt de heffing van btw geregeld in de Wet op de omzetbelasting 1968 (hierna: Wet OB). In de Wet OB is de Europese Richtlijn 2006/112/EG (hierna: btw-richtlijn) geïmplementeerd. De btw wordt in de lidstaten van de Europese Unie op grond van de btw-richtlijn op uniforme wijze geheven. De lidstaten zijn verplicht de btw-richtlijn te implementeren in nationale wetgeving (artikel 113 Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie). Lidstaten zijn vrij bij de keuze van het instrument waarmee de btw-richtlijn in het nationale recht wordt geïmplementeerd, als de uitkomst maar richtlijnconform is. Sommige vrijstellingen in de btw-richtlijn moeten worden geïmplementeerd in Nederlandse btw In artikel 131 e.v. Btw-richtlijn is geregeld welke vrijstellingen elke lidstaat moet implementeren in nationale wetgeving. Dit is dus niet optioneel. De richtlijn maakt hierin onderscheid tussen vrijstellingen voor bepaalde activiteiten van algemeen belang en vrijstellingen ten gunste van andere activiteiten. Een lidstaat is dus gebonden om de in de richtlijn geregelde vrijstellingen te implementeren in nationale wetgeving en kan (in beginsel) geen andere activiteiten dan genoemd in de btw-richtlijn vrijstellen van btw. Vrijstelling voor de sociale advocatuur mogelijk? Zoals hiervoor opgemerkt kent de btw-richtlijn een limitatief aantal activiteiten waarvoor een vrijstelling geldt. Helaas valt het verlenen van rechtsbijstand hier niet onder. Nederland is daarom niet bevoegd een btw-vrijstelling voor het verlenen van rechtsbijstand in te voeren. Dit is anders als Nederland ervoor kiest om uit de Europese Unie te stappen of als de btw-richtlijn wordt gewijzigd. Als het gaat om een fiscale aangelegenheid kan de richtlijn alleen worden gewijzigd als alle lidstaten instemmen. De kans dat dit gaat gebeuren is mijns inziens minimaal. Wel hoop ik dat minister Dekker (Rechtsbescherming) nu gaat lobbyen voor een optionele btw-vrijstellingsmogelijkheid in de btw-richtlijn bij de EU.