De Brexit is uitgesteld tot 31 oktober aanstaande. De kans dat het Verenigd Koninkrijk (VK), onder leiding van Boris Johnson, nog vóór die tijd een uittredingsakkoord met de EU bereikt, lijkt met de dag kleiner te worden. De recente ontmoeting tussen Boris Johnson en de Europese Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker heeft dat nog eens benadrukt en laat zien dat Boris Johnson op zeer korte termijn met concrete voorstellen moet komen om de impasse te doorbreken. De onderhandelingsgesprekken tussen het VK en de EU zijn inmiddels geïntensiveerd. De volgende EU-top staat gepland op 17 oktober 2019. Dus vóór die datum proberen de onderhandelaars een compromis te bereiken.

Intussen staat Boris Johnson ook in het VK onder zware (politieke) druk. Op 6 september 2019 heeft het Britse parlement een wet aangenomen, die de Britse regering verplicht om uitstel van de Brexit aan te vragen als er op 19 oktober 2019 (vlak na de EU-top) nog geen akkoord is bereikt tussen de EU en het VK. Een ‘no go’ voor Johnson die vanaf zijn aantreden als premier bij hoog en bij laag heeft beweerd dat het VK de EU hoe dan ook per 31 oktober verlaat (‘deal or no deal’). Overigens is het de vraag of de EU bereid is om nogmaals uitstel te verlenen. Alle lidstaten moeten met dit uitstel instemmen en het VK zal dan ook met een goede reden voor uitstel moeten komen. Komt er geen uitstel, dan krijgt Johnson alsnog zijn zin en is de Brexit per 31 oktober a.s. een feit. Het VK verlaat dan zonder afspraken met Brussel de EU en wordt daarmee een ‘derdeland’. Dat heeft verstrekkende gevolgen met name op het gebied van douane, accijns en btw. Eerder principeakkoord had geen steun binnen Brits parlement In Brussel hebben de EU en het VK de afgelopen jaren veelvuldig onderhandeld om tot een principeakkoord voor uittreding te komen. In het principeakkoord komt onder meer tot uitdrukking dat na 31 oktober een overgangsperiode geldt tot 31 december 2020 die, indien nodig, ook nog kan worden verlengd. Gedurende deze periode kunnen de EU en het VK vervolgens over de toekomstige handelsrelatie onderhandelen. Tot die tijd blijft het VK nog in een douane-unie met de EU en blijft er derhalve sprake van vrije verkeer van personen en goederen. Op deze manier kunnen de negatieve gevolgen van een Brexit beperkt blijven, zeker als er uiteindelijk een vrijhandelsakkoord kan worden bereikt. Het principeakkoord kon echter niet op de steun van het Britse parlement rekenen. De voormalige premier van het VK, Theresa May, verliet het toneel. De nieuw aangetreden regering onder leiding van premier Boris Johnson heeft zich steeds in niet mis te verstane woorden uitgesproken tegen het principeakkoord. Het grootste struikelblok is de, door veel Britse politici, gehate ‘backstop’ clausule die onderdeel uitmaakt van het principeakkoord. Hoe zit dat nu met die Backstop? De Brexit leidt er toe dat tussen Ierland (dat bij de EU hoort) en Noord-Ierland (dat bij het VK hoort) een harde landsgrens (met douanecontroles) ontstaat. En dat nu juist daar de harde grens komt, ligt uitermate gevoelig. De grens met Ierland is jarenlang zwaar gemilitariseerd geweest vanwege de bloedige strijd tussen katholieken uit Noord-Ierland die zich wilden aansluiten bij Ierland en protestanten die bij het VK wilden blijven. Omdat in het zogeheten Goede Vrijdagakkoord van 1998 is afgesproken dat die grens open is en blijft – en terugkeer van grenscontroles op die gevoelige plek tot spanningen zou kunnen leiden – is de backstop bedacht. De backstop zorgt er voor dat de grens openblijft indien er na de overgangsperiode uit het uittredingsakkoord nog geen handelsakkoord tussen de EU en de VK ligt. Het hele VK blijft dan in een douane-unie met de EU, terwijl daar bovenop in Noord-Ierland nog extra EU-regels blijven gelden. Maar het is juist deze backstop die bij veel Britse politici op fel verzet stuit. Een belangrijke reden is dat de Britten alleen met toestemming van de EU uit deze backstopconstructie kunnen stappen en dat er geen einddatum is. De Britten vrezen zo eindeloos aan deze constructie te blijven vastzitten en gegijzeld te worden door de EU. Bovendien kan het VK geen eigen handelsverdragen met andere landen sluiten zolang het in een douane-unie met de EU zit. En dat is juist waar de Britse regering zo naar verlangt. Er wordt al gretig gespeculeerd over een gunstig handelsverdrag tussen het VK en de VS, waarmee de EU gedeeltelijk buiten spel komt te staan. Nu het VK geen akkoord wenst te tekenen waarin de backstopclausule is opgenomen en de EU heeft aangegeven dat er eigenlijk geen ruimte meer is om van het principeakkoord af te wijken, lijkt een ‘deal’ voor 31 oktober a.s. onwaarschijnlijk. Let op voor te hoge douanerechten bij een ‘no deal’ Een ‘no deal’ heeft verstrekkende gevolgen op het gebied van douane, accijns en btw. Bij een ‘no deal’, zonder overgangsperiode, wordt het VK voor de EU een ‘derdeland’. En omdat de EU (vooralsnog) geen afspraak met het VK over verlaagde douanerechten heeft gemaakt, gelden voor de tarieven van douanerechten de regels zoals deze door de World Trade Organization (WTO) zijn vastgesteld volgens het zogenoemde ‘Most Favoured Nations’-principe. Dit betekent dat er bij de vaststelling van douanetarieven niet op landen gediscrimineerd mag worden en dat, als voorbeeld, de bij invoer uit de VS gehanteerde douanetarieven dus ook gelden voor de invoer vanuit het VK. Dat levert een forse kostenpost op. Het is dan ook verstandig om kritisch te kijken of niet te veel douanerechten worden geheven en eventueel bezwaar aan te tekenen tegen de in rekening gebrachte douanerechten, bijvoorbeeld omdat de indeling van de goederen in de gecombineerde nomenclatuur (GN) niet juist is vastgesteld of omdat de oorsprong van de goederen een gunstiger tarief kan opleveren. Uiteraard gelden de douanegevolgen ook in de omgekeerde situatie dat wil zeggen bij export naar het VK. Daar zal met name ook de Nederlandse agrarische sector last van hebben, nu het VK het derde exportland van deze sector is. Hogere heffingen bij invoer in het VK zijn het gevolg. Verder zullen voor stromen van en naar het VK steeds douaneaangiften moeten worden ingediend en dient er voor sommige categorieën goederen rekening te worden gehouden met extra douanemaatregelen (zoals bijvoorbeeld keuringen voor dierlijke producten). Bij een ‘no deal’ Brexit wordt, zeker de eerste maanden, fors oponthoud aan de grenzen verwacht waarbij het havenverkeer komt vast te zitten.   En als er na de Brexit accijnsgoederen vanuit het VK naar Nederland komen, dan kwalificeert dit voortaan als invoer en is, naast de invoerrechten, ook accijns verschuldigd. Voor de btw vervallen de thans van toepassing zijnde intracommunautaire regels tussen het VK en de lidstaten van de EU. Ook hier geldt dat voor de btw sprake is van ‘invoer’ en derhalve invoer-btw wordt verschuldigd. En als de ‘no deal’ Brexit een feit is? De deadline van 31 oktober nadert en de onderhandelingstijd om alsnog tot een deal te komen is bijna voorbij. Een voor beide partijen aanvaardbare aanpassing van het principeakkoord lijkt haast onmogelijk. Komt er niet opnieuw uitstel om verder te praten, dan is de harde ‘no deal’ Brexit een feit. De gevolgen op douane-, accijns en btw-gebied zijn dan groot. Nieuwe, hoge tarieven zullen ongetwijfeld in de nabije toekomst tot discussies en disputen met de Nederlandse douane leiden. Een goede kennis van het materiële (douane-)recht en het (douane-)procesrecht is dan van essentieel belang. Hertoghs advocaten heeft ruime ervaring en kennis op het terrein van de indirecte belastingen, waaronder douane, accijns en btw. Heeft u een vraag hierover? Neem dan gerust vrijblijvend contact met mij op.