Veel ondernemers willen op termijn de onderneming aan een opvolger overdragen, bijvoorbeeld aan een eigen kind. Hoewel er fiscale faciliteiten zijn om een onderneming belastingvrij over te laten gaan op de volgende generatie, blijkt in de praktijk nogal eens dat een gebrek aan afstemming tussen de verschillende regelingen een fiscaal voordelige overdracht in de weg kan staan. Dat geldt ook wanneer de opvolger liever als eenmanszaak verder gaat dan in BV-vorm.

Wat zijn de mogelijkheden om de terugkeer vanuit de BV naar de eenmanszaak van de opvolger fiscaal voordelig te regelen? Praktijkcasus Vader (senior) is directeur/grootaandeelhouder van BV X. Het bedrijfspand (huidige waarde € 450.000) is eigendom van senior en wordt aan de BV ter beschikking gesteld. Zijn zoon (junior) is de beoogde bedrijfsopvolger. Junior heeft aangegeven dat hij het bedrijf als éénmanszaak wenst te continueren, zodat hij als starter optimaal van de ondernemersfaciliteiten (zelfstandigenaftrek, willekeurige afschrijving) gebruik kan maken. De eerste jaren verwacht hij namelijk geen hoge winsten. Bovendien is hij van plan een goede risicoaansprakelijkheidsverzekering af te sluiten, waardoor voortzetting van het bedrijf in de vorm van een BV voor hem minder aantrekkelijk is. De BV in kwestie beschikt nog over een bedrag aan te verrekenen verliezen. Ter realisering van de beoogde bedrijfsopvolging zijn 2 oplossingen denkbaar. Oplossing 1 De meest voor de hand liggende oplossing is dat de BV van senior de bedrijfsgebonden activa en passiva overdraagt aan junior tegen de waarde in het economisch verkeer, inclusief een bedrag aan goodwill. De overdrachtswinst die de BV hiermee behaalt, is belastbaar met vennootschapsbelasting. Vanwege de nog openstaande verliezen zal de uiteindelijke VpB-heffing wel meevallen. Daarnaast zal senior in privé het bedrijfspand aan junior verkopen. Voor senior valt het pand onder de zogenoemde ‘terbeschikkingstellingsregeling’. Dit betekent dat hij bij overdracht van het pand aan junior tegen het progressieve IB-tarief moet afrekenen in box 1 over het verschil tussen de werkelijke waarde (is niet persé de WOZ-waarde) en de boekwaarde van het pand. Deze boekwinst - en daarmee de IB-heffing - kan aanzienlijk zijn wanneer het pand in de loop van de jaren in waarde is gestegen. Een ander knelpunt hierbij is de overdrachtsbelasting. Bij de overdracht van het pand is junior 6% overdrachtsbelasting verschuldigd over € 450.000, in totaal derhalve € 27.000. Er geldt in casu geen vrijstelling. De Wet op de belastingen van Rechtsverkeer kent slechts een vrijstelling indien - eenvoudig gezegd - een IB-ondernemer zijn onderneming inclusief bedrijfspand overdraagt aan bepaalde familieleden (art. 15 lid 1b WBR). In dit geval wordt echter de onderneming door de BV overgedragen en het pand door senior in privé. Oplossing 2 Omdat junior de overdrachtsbelasting en senior de afrekening in de ‘terbeschikkingstellingsregeling’ te gortig vond, wordt een vierstappenplan voorgesteld. Stap 1 BV X draagt de bedrijfsgebonden activa en passiva over aan senior en junior gezamenlijk. Senior en junior vormen als IB-ondernemers met elkaar een vennootschap onder firma (VOF). De vennootschapsbelasting over de overdrachtswinst bij de BV valt net als bij oplossing 1 mee, vanwege de nog openstaande compensabele verliezen. Stap 2 Het pand van senior wordt na de vorming van de VOF buitenvennootschappelijk ondernemings- vermogen. Op de ondernemingsbalans wordt dezelfde fiscale boekwaarde opgenomen zoals die gold bij de ‘terbeschikkingstellingsregeling’. Ter zake van deze overgang ontstaat geen IB-heffing omdat de tbs-regeling uitgroeit tot een ‘echte onderneming’ (art. 3.99 Wet IB). Aldus is ook beslist in het arrest van de Hoge Raad van 13 mei 2016, ECLI:NL:HR:2016:831 en in de uitspraak van Hof Arnhem-Leeuwarden van 28 januari 2020, ECLI:NL:GHARL:2020:792. Aldus blijft afrekening onder de ‘terbeschikkingstellingsregeling’ bij senior achterweg (in afwijking van oplossing 1). Stap 3 De uiteindelijke overdracht van senior naar junior vindt plaats met toepassing van de geruisloze doorschuifregeling (art. 3.63 Wet IB). Op grond van deze regeling mag een onderneming belastingvrij worden doorgeschoven naar de bedrijfsopvolger als deze ten minste drie jaar deel heeft uitgemaakt van een samenwerkingsverband met de overdrager. Wanneer op dit moment een VOF wordt aan- gegaan, kan dus 36 maanden later aan deze eis worden voldaan. Dan kan senior de onderneming, inclusief het buitenvennootschappelijk bedrijfspand, zonder fiscale afrekening aan junior overdragen. Stap 4 Tot slot de gevolgen voor de overdrachtsbelasting. Een belangrijk voordeel voor junior is dat hij bij verwerving van de (gehele) onderneming gebruik kan maken van een vrijstelling voor de overdrachtsbelasting (art. 15 lid 1b WBR). Het bedrijfspand maakt dan immers deel uit van de door senior overgedragen onderneming (firma- aandeel). Per saldo bespaart de zoon dus ‘door te wachten’ € 27.000 overdrachtsbelasting  (in afwijking van oplossing 1). Uiteindelijk toch nog een belastingvrije overdracht! Door optimaal gebruik te maken van de bedrijfsopvolgingsfaciliteiten in de inkomsten- en overdrachtsbelasting kan uiteindelijk in deze casus het bedrijf - inclusief het bedrijfspand - zonder belastingheffing worden overgedragen aan junior. Aangezien de verschillende faciliteiten niet op elkaar aansluiten, moest echter wel een omweg worden bewandeld om fiscaal de meest optimale oplossing te realiseren. Mocht u met mij willen sparren over een praktijksituatie waarin terugkeer vanuit de BV naar een IB-onderneming wordt overwogen, neem dan contact met mij op.